Bệnh Cushing ở chó là gì?
Hệ nội tiết là hệ tổng hợp các tuyến sản xuất và tiết ra hormone trong cơ thể, một trong số đó là hormone cortisol. Ở mức bình thường, cortisol thực hiện nhiều chức năng hữu ích bao gồm giúp cơ thể đáp ứng với stress và điều chỉnh hệ miễn dịch, nhưng quá nhiều cortisol trong cơ thể có thể gây ra nhiều tổn thương.
Tình trạng liên quan đến dư thừa cortisol trong y học được gọi là tăng năng vỏ tuyến thượng thận hoặc bệnh Cushing, và đây là một trong những rối loạn nội tiết phổ biến nhất ở chó.
Bệnh Cushing có thể xảy ra khi cơ thể của chó sản xuất quá nhiều cortisol hoặc khi chó dùng thuốc corticosteroid (prednisone, dexamethasone, triamcinolone, v.v.) với liều cao và/hoặc trong một thời gian dài. Tăng năng vỏ tuyến thượng thận thường xảy ra trong giai đoạn từ chó trưởng thành đến chó già.
Các triệu chứng của bệnh Cushing ở chó
Các triệu chứng thường gặp của bệnh của Cushing được liệt kê dưới đây. Hãy nhớ rằng tất cả các triệu chứng không rõ ràng ở tất cả chó bệnh và nhiều triệu chứng cũng có thể liên quan đến các bệnh khác. Để xác định xem chó có bị bệnh Cushing hay không, bác sĩ thú y sẽ cần phải xem xét không chỉ các triệu chứng của chó mà còn kết quả của một số xét nghiệm chẩn đoán khác.
- Khát nước và đi tiểu nhiều (tương ứng là chứng khát nhiều và chứng đái nhiều)
- Mau đói
- Thường xuyên thở hổn hển
- Bụng bự
- Béo phì
- Tảng mỡ trên cổ và vai
- Nhiễm trùng da, tai, đường tiết niệu, v.v. tái phát
- Rụng lông
- Thiếu năng lượng
- Không ngủ được (mất ngủ)
- Yếu cơ
- Vô sinh
- Da tối màu
- Da xuất hiện mụn đầu đen
- Da mỏng
- Bầm tím
- Các mảng vảy trắng cứng trên da, khuỷu tay, v.v. (liên quan đến bệnh canxi hóa ở da)
- Những bất thường về thần kinh (quay vòng, thay đổi hành vi, co giật, v.v.)
Nguyên nhân gây bệnh Cushing ở chó?
Nguyên nhân phổ biến nhất của tăng năng vỏ tuyến thượng thận ở chó là một khối u tuyến yên lành tính (không lan rộng). Các khối u tuyến yên ác tính, di căn khắp cơ thể, là một nguyên nhân ít phổ biến hơn của tăng năng vỏ tuyến thượng thận. Khi bệnh Cushing của chó phát triển do các vấn đề trong tuyến yên thì tình trạng này được gọi là tăng năng vỏ thượng thận phụ thuộc tuyến yên (PDH). PDH là nguyên nhân của khoảng 80 đến 85% các trường hợp bệnh tăng năng vỏ thượng thận xảy ra tự nhiên ở chó. Các khối u trong tuyến thượng thận (tăng năng vỏ thượng thận phụ thuộc tuyến thượng thận hay ADH) gây ra 15 đến 20% các trường hợp bệnh Cushing xảy ra tự nhiên ở chó. Các khối u thượng thận có tỷ lệ lành tính hoặc ác tính ngang nhau.
Dùng quá nhiều thuốc corticosteroid cũng có thể gây tăng năng vỏ thượng thận ở chó. Những loại thuốc này thường được sử dụng để điều trị dị ứng, rối loạn miễn dịch và một số loại ung thư, giảm viêm, hoặc là liệu pháp thay thế cho mức cortisone thấp xảy ra tự nhiên.
Chẩn đoán
Để chẩn đoán bệnh Cushing, bác sĩ thú y trước hết sẽ hỏi bệnh sử đầy đủ của chó và sau đó tiến hành kiểm tra sức khỏe tổng quát. Sau đó có thể sẽ thực hiện các xét nghiệm cơ bản trong phòng thí nghiệm như xét nghiệm hóa học máu, công thức máu, xét nghiệm phân, và phân tích nước tiểu.
Nếu dựa trên đánh giá ban đầu này, bác sĩ thú y nghi ngờ rằng bệnh Cushing là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của chó thì sau đó bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán xác định tình trạng. Xét nghiệm đầu tiên thường là cortisol trong nước tiểu: chỉ số creatinin. Nếu kết quả xét nghiệm bình thường, thì chó của bạn có thể không bị bệnh Cushing. Nếu chó có tỷ lệ cortisol trong nước tiểu cao: chỉ số creatinine, cần xét nghiệm bổ sung sau đó vì có nhiều tình trạng có thể dẫn đến kết quả này.
Xét nghiệm phổ biến nhất được sử dụng để chẩn đoán bệnh Cushing ở chó là xét nghiệm ức chế bằng dexamethasone liều thấp (LDDS). Một mẫu máu sẽ được lấy để đo nồng độ cortisol cơ bản của chó và sau đó một lượng nhỏ dexamethasone được đưa vào bằng cách tiêm. Nồng độ cortisol trong máu được đo bốn và tám giờ sau khi tiêm dexamethasone. Ở chó bình thường, tiêm dexamethasone sẽ ức chế sự bài tiết của một loại hormon kích thích bài tiết cortisol, dẫn đến sự giảm nồng độ cortisol tuần hoàn. Ở chó bị bệnh Cushing, cortisol không bị ức chế.
Không may là, không có một xét nghiệm chẩn đoán nào xác định được bệnh Cushing trong tất cả các trường hợp. Bác sĩ thú y có thể sẽ cần phải tiến hành xét nghiệm sự kích thích ACTH, xét nghiệm ức chế bằng dexamethasone liều cao, và/hoặc tiến hành siêu âm bụng để xác định xem chó có bị Cushing hay không và nếu có thì nguyên nhân là do PDH hay ADH.
Điều trị bệnh Cushing ở chó?
Điều trị bệnh Cushing xảy ra do sử dụng thuốc corticosteroid quá liều khá đơn giản. Chó cần từ từ ngưng dùng những loại thuốc này dưới sự chăm sóc của bác sĩ thú y. Loại bỏ các loại thuốc này quá nhanh có thể dẫn đến một tình trạng gây nguy hiểm đến tính mạng, được gọi là khủng hoảng Addison cấp tính.
Chó có các triệu chứng nhẹ của bệnh Cushing phụ thuộc tuyến yên có thể không cần điều trị ngay nhưng cần được theo dõi chặt chẽ để xác định khi nào hồi phục bệnh. Nói chung, việc điều trị nên bắt đầu khi chó xuất hiện các triệu chứng có thể gây nguy hiểm và/hoặc gây khó chịu cho thú cưng hoặc chủ nuôi. Các triệu chứng này có thể là huyết áp cao, lượng protein trong nước tiểu tăng: chỉ số creatinine (dấu hiệu của tổn thương thận), nhiễm trùng tái phát, uống nước và đi tiểu nhiều đáng kể, tiểu không chủ tâm, phải thức dậy vào giữa đêm để đi tiểu, không thể chịu được sự gắng sức và thở hổn hển quá mức.
Khi đã quyết định điều trị bệnh Cushing phụ thuộc tuyến yên ở chó, bác sĩ thú y có thể sẽ kê đơn một trong hai loại thuốc: mitotane (Lysodren) hoặc trilostane (Vetoryl). Những loại thuốc này có thể có tác dụng phụ nghiêm trọng, vì vậy những con chó sử dụng thuốc này nên được theo dõi chặt chẽ. Các loại thuốc khác (ketoconazole, selegiline hoặc cabergoline) cũng có thể được sử dụng trong một số trường hợp nhất định.
Khi chó bệnh được chẩn đoán có khối u tuyến thượng thận, cần tiến hành chụp X quang ngực và có thể chụp CT hoặc MRI để kiểm tra cơ thể để phát hiện bất kỳ lây lan di căn có thể có của bệnh. Nếu không xảy ra di căn, chó thường được cho dùng thuốc (trilostane) trong vài tháng để thu nhỏ khối u, sau đó sẽ phẫu thuật để loại bỏ u.
Chăm sóc chó bị bệnh Cushing
Nếu chó của bạn đang được điều trị bệnh Cushing bằng trilostane hoặc mitotane, bạn cần chuẩn bị để tiếp tục quá trình điều trị cho thú cưng. Bạn sẽ cần phải quan sát bất kỳ phản ứng bất lợi nào với các loại thuốc liều mạnh này. Các dấu hiệu điển hình của phản ứng bất lợi là thiếu năng lượng, yếu, chán ăn, nôn mửa, tiêu chảy và đôi khi khó đi lại. Nếu xảy ra bất kỳ tác dụng phụ nào, bạn nên ngừng thuốc và liên hệ với bác sĩ thú y ngay lập tức. Bác sĩ có thể đã kê thuốc prednisone khiến chó của bạn xảy ra tình trạng như vậy (hoặc trong thời gian căng thẳng). Thực hiện theo các chỉ dẫn của bác sĩ thú y về việc sử dụng prednisone cho chó.
Bác sĩ thú y sẽ lên lịch khám theo dõi thường xuyên để theo dõi các tác dụng phụ của mitotane hoặc trilostane và đảm bảo rằng chó tiếp tục nhận được liều lượng thích hợp. Lịch khám sẽ khác nhau, nhưng bạn nên chuẩn bị để gặp bác sĩ thú y nhiều lần trong năm nay khi đến giai đoạn duy trì của quá trình điều trị.
Cần điều trị loại bỏ khối u tuyến thượng thận lành tính gây ra bệnh Cushing ở chó, nhưng nếu là khối u ác tính thì tiên lượng cần theo dõi thêm.
