Viêm túi mật và ống mật ở chó
Túi mật nằm trong bụng, gắn chặt với gan và có chức năng lưu trữ mật, một chất lỏng cần thiết để tiêu hóa thức ăn trong dạ dày và ruột. Ống mật vận chuyển mật từ gan vào túi mật và vào ruột non, và gan có chức năng bài tiết mật. Tất cả các thành phần của hệ tiêu hóa này hoạt động song song với nhau, và nếu một thành phần không hoạt động đúng, thì hầu hết cơ thể sẽ bị ảnh hưởng xấu.
Viêm túi mật đôi khi liên quan đến sỏi mật, và thường liên quan đến tắc nghẽn và/hoặc viêm ống mật chủ và/hoặc hệ thống gan/mật. Các trường hợp nặng có thể dẫn đến vỡ túi mật và viêm mật nghiêm trọng tiếp theo (viêm phúc mạc mật), cần phải điều trị phẫu thuật và y học kết hợp.
Không liên quan trực tiếp tới giống, giới tính hoặc tuổi tác, nhưng bệnh túi mật ác tính ở chó thường xảy ra khi chó ở tuổi trưởng thành hoặc chó già. Những con chó có gan to thường dễ bị ung thư túi mật hơn, điều này sẽ ảnh hưởng đến dòng chảy của mật, và từ đó, nó có thể gây ra tình trạng viêm trong túi mật.
Tình trạng hoặc bệnh được mô tả trong bài báo y khoa này có thể ảnh hưởng đến cả chó và mèo. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về ảnh hưởng của căn bệnh này đến mèo, vui lòng ghé thăm trang này.
Các triệu chứng và phân loại bệnh
Một số triệu chứng dấu hiệu của viêm túi mật hoặc ống mật là biếng ăn, lờ đờ, nôn mửa đột ngột, và đau bụng. Bệnh vàng da ở cấp độ nhẹ đến trung bình kèm theo sốt thường gặp ở bệnh viêm ống mật. Mắt vàng và nướu răng vàng. Có thể bị sốc do nhiễm trùng và lượng máu giảm. Các dấu hiệu của sốc bao gồm thở nông, nhiệt độ cơ thể thấp bất thường (hạ thân nhiệt), nướu nhợt nhạt hoặc xám, và mạch đập yếu nhưng nhanh. Viêm và bết dính trong túi mật và các mô lân cận có thể khiến mô bị sưng tấy; một khối mô sờ thấy được ở bụng trên bên phải, đặc biệt là ở chó con.
Nguyên nhân
Nguyên nhân gây viêm túi mật hoặc ống mật có thể do một hoặc nhiều điều kiện dẫn đến. Các cơ trong túi mật có thể bị hư hỏng, dẫn đến dòng chảy mật trong ống dẫn hoặc túi mật bị suy yếu, kích thích thành túi mật. Hoặc việc cung cấp máu cho thành túi mật đang bị hạn chế, trong trường hợp đó nguyên nhân gây ra sự hạn chế phải được cách ly và được điều trị để cải thiện lưu lượng máu. Chất kích thích trong mật có thể làm cho ống dẫn mật quá nhạy cảm và phản ứng. Phẫu thuật bụng, hoặc chấn thương bụng trước có thể trực tiếp dẫn đến nhạy cảm nội tạng, ảnh hưởng đến một hoặc nhiều cơ quan nội tạng, bao gồm cả gan và túi mật.
Một số rối loạn đường ruột phổ biến hơn mà bác sĩ thú y sẽ kiểm tra để xác nhận hoặc bỏ qua đó là nhiễm trùng do vi khuẩn có nguồn gốc trong ruột hoặc mạch máu và xâm nhập túi mật. Escherichia coli (E. coli), là một phần bình thường của hệ vi khuẩn trong ruột, giúp bảo vệ ruột khỏi vi khuẩn có hại, nhưng đôi khi có thể trở thành vấn đề, tùy thuộc vào chủng E.coli. Viêm túi mật khí thủng là tình trạng viêm túi mật cấp tính, phức tạp, có đặc điểm là xuât hiện khí trong thành túi mật và có liên quan đến đái tháo đường. Tình trạng này liên quan đến hạn chế chấn thương của lưu lượng máu đến túi mật và viêm túi mật cấp tính có hoặc không có sỏi. Các sinh vật tạo khí và vi khuẩn E. coli thường được nuôi cấy; viêm túi mật khí thủng là bệnh hiếm gặp.
Các nguyên nhân hiếm gặp khác mà bác sĩ thú y của bạn sẽ muốn loại trừ là phát triển túi mật bất thường, và ký sinh trùng của ống mật (cầu trùng mật).
Chẩn đoán
Bác sĩ thú y sẽ loại trừ các nguyên nhân sau đây có thể gây ra các triệu chứng:
- Viêm tụy
- Viêm phúc mạc khu trú hoặc lan tỏa
- Viêm phúc mạc mật (viêm niêm mạc ống mật, hoặc vùng lân cận)
- Viêm dạ dày ruột và viêm ống mật thứ phát (viêm dạ dày và ruột, lan sang ống mật)
- Sỏi trong túi mật
- Viêm đường mật (viêm của hệ thống mang mật và mô gan xung quanh)
- Phá hủy tế bào ở gan
- Áp xe trong gan
- Ngộ độc máu
- Ung thư di căn (ung thư đang phát triển, hoặc lan rộng)
- Mật tích tụ trong túi mật
Bác sĩ thú y của bạn sẽ yêu cầu xét nghiệm máu và phân tích nước tiểu. Chụp X-quang và/hoặc siêu âm hình ảnh bụng, để có hình ảnh rõ ràng hơn về hệ thống nội tạng, cũng có thể là một trong những công cụ chẩn đoán được sử dụng cho phòng trị.
Điều trị
Nếu tình trạng của con chó của bạn không đe dọa tính mạng hoặc nghiêm trọng, chăm sóc ngoại trú có thể bao gồm thuốc kháng sinh hoặc thuốc để hòa tan sỏi mật. Đối với các biến chứng nghiêm trọng và cực kỳ nguy kịch, cần phải được chăm sóc nội trú. Trong quá trình đánh giá chẩn đoán và tiền phẫu thuật, việc phục hồi cân bằng dịch và chất điện giải (cần theo dõi chất điện giải thường xuyên), sẽ là rất cần thiết trong giai đoạn đầu của quá trình điều trị để ổn định cho chó. Các phương pháp điều trị khác có thể được chỉ định là truyền dịch tĩnh mạch, huyết tương (nếu được chỉ định), truyền máu toàn phần – cho chó bị xuất huyết, hoặc cho chó bị mất máu, từ bên trong hoặc bên ngoài. Nếu bác sĩ thú y thấy rằng cần phẫu thuật thì sẽ cần phải cắt bỏ túi mật. Lượng nước tiểu thải ra sẽ được theo dõi như là một phần của việc đánh giá khả năng phục hồi và giữ lại dịch của cơ thể. Luôn chú trường hợp nhịp tim chậm, huyết áp giảm, và ngưng tim khi cấu trúc đường mật được điều khiển. Có thể sẽ cần dùng atropine để làm chậm hoặc ngăn chặn các cơ quan phản ứng với kích thích thần kinh, và làm chậm sự bài tiết.
Bác sĩ thú y cũng có thể kê các loại thuốc sau đây: thuốc kháng sinh tiền phẫu thuật, thuốc để hòa tan sỏi mật, và Vitamin K1.
Sinh hoạt và kiểm soát
Khám sức khỏe và xét nghiệm chẩn đoán thích hợp sẽ được bác sĩ thú y thực hiện – lặp lại sau mỗi hai đến bốn tuần cho đến khi liên tục có kết quả bình thường. Hãy chuẩn bị cho các biến chứng, hoặc tái phát bệnh có thể xảy ra và chú ý đến thú cưng trong giai đoạn chữa bệnh. Đường mật (hệ thống mật) vỡ hoặc viêm phúc mạc có thể kéo dài sự phục hồi của chó.
