Bệnh thần kinh ngoại biên (bệnh đa dây thần kinh) ở mèo
Không giống như hệ thần kinh trung ương, có xương cột sống và xương sọ để bảo vệ nó, các dây thần kinh ngoại biên tiếp xúc nhiều hơn với các yếu tố xâm nhập vào cơ thể và tiếp xúc với cơ thể, vì vậy chúng dễ bị thương tích và tổn thương độc hại. Các dây thần kinh ngoại biên lan truyền khắp cơ thể. Chúng bao gồm các dây thần kinh vận động, cảm giác, tự chủ, hoặc dây thần kinh sọ, và chịu trách nhiệm về chuyển động có ý thức, phối hợp (xôma), về các phản ứng tự nhiên (tự chủ), và về sự chuyển động của hệ tiêu hóa (ruột).
Bệnh đa dây thần kinh là một rối loạn thần kinh ảnh hưởng đến nhiều dây thần kinh ngoại biên. Ngoại biên trong trường hợp này chỉ đến các dây thần kinh nằm ngoài hệ thần kinh trung ương.
Triệu chứng và phân loại
Động cơ và rối loạn thần kinh cảm biến (chuyển động tự động):
- Yếu hoặc tê liệt ở cả bốn chân
- Phản xạ yếu hoặc thiếu phản xạ (phản ứng vật lý tự động)
- Yếu đến không có trương độ cơ
- Suy nhược cơ (teo)
- Rung, run cơ
Rối loạn thần kinh cảm giác (thụ thể thần kinh cảm giác đau/khoái cảm):
- Mất phương hướng không gian (không có khả năng đánh giá không gian xung quanh mình)
- Yếu đến mất ý thức
- Không suy nhược cơ
- Không run cơ
- Tuyến giáp hoạt động kém
- Tê liệt hộp âm thanh
- Tê liệt họng/thực quản, ảnh hưởng đến khả năng ăn uống
- Liệt mặt
- Chóng mặt, bất ổn
Rối loạn chức năng hệ thần kinh tự chủ (không được kiểm soát có ý thức):
- Khô mũi
- Khô miệng
- Khô mắt – tiết ít nước mắt
- Nhịp tim chậm
- Thiếu phản xạ hậu môn
Tăng triglyceride máu ngoại sinh nguyên phát ở mèo:
- Mức chylomicron và triglyceride dư thừa (các hạt chất béo) trong máu
- Các nốt/cục u được tạo thành từ các khối lipid (chất béo và dầu), được tìm thấy dưới da, hoặc trong bụng
Tăng oxalat niệu nguyên phát (một bệnh bẩm sinh ở thận mèo):
- Oxalat dư thừa là một loại muối tự nhiên lọc qua cơ thể như một thành phẩm tiêu hóa, nhưng khi kết hợp với canxi, nó cứng lại và hình thành sỏi và chất rắn lắng đọng trong cơ thể, đặc biệt là thận. Thận phình to và nhạy cảm đau đớn. Tiên lượng cho tình trạng đặc biệt này là kém
Nguyên nhân
Myelin, chất chứa lipid béo màu trắng hoạt động như một lớp cách điện (còn gọi là vỏ bọc) đối với một số sợi thần kinh, có thể bị mất qua một quá trình gọi là mất myelin, một tình trạng làm cho myelin bị thoái hóa, dẫn đến các tín hiệu xung điện trong dây thần kinh bị mất đi và chức năng suy giảm. Hoặc, có thể có sự thoái hóa sợi trục với tình trạng mất myelin thứ phát. Sự thoái hóa sợi trục xảy ra khi các sợi thần kinh bị tổn thương trong vỏ myelin. Các nguyên nhân khác có thể bao gồm:
Bẩm sinh/di truyền
- Rối loạn hệ thần kinh thực vật: hoạt động bất thường của hệ thần kinh tự chủ, gây ra việc sản xuât dịch cơ thể quá mức, thiếu phản xạ và thiếu phối hợp
Bệnh miễn dịch
Bệnh chuyển hóa
- Bệnh tiểu đường
- Suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém)
- Một khối u trong tuyến tụy, tuyến tạo ra insulin
Nhiễm trùng
- FeLV (Virus gây bệnh bạch cầu ở mèo): ảnh hưởng đến mèo và chỉ lây nhiễm sang mèo khác
Thuốc ung thư
Độc tố
- Thallium: được sử dụng trong chất độc tiêu diệt loài gặm nhấm
- Organophosphate: được sử dụng trong phân bón và thuốc trừ sâu
- Carbon Tetrachloride: được sử dụng trong thuốc diệt côn trùng
- Lindane: được sử dụng để tiêu diệt cỏ dại, côn trùng và chấy
Chẩn đoán
Bác sĩ thú y sẽ tiến hành khám sức khỏe toàn diện cho mèo, xem xét lịch sử nền của các triệu chứng và các sự cố có thể dẫn đến tình trạng này. Một phân tích thành phần hóa học của máu, xét nghiệm công thức máu đầy đủ, xét nghiệm chất điện giải và phân tích nước tiểu sẽ được sử dụng để xác nhận, hoặc để loại trừ bất kỳ bệnh tiềm ẩn nào. Bác sĩ thú y cũng có thể chọn thực hiện các xét nghiệm máu bổ sung, và chọc hút cột sống, để tìm các rối loạn cụ thể.
Chụp X quang ngực và bụng có thể rất quan trọng để chẩn đoán các bệnh đa dây thần kinh ngoại biên có thể nhìn thấy được. Chụp X-quang và siêu âm có thể giúp loại trừ (hoặc xác nhận) ung thư, nhưng công cụ chẩn đoán quan trọng nhất để xác định bệnh về dây thần kinh ngoại biên là điện sinh lý – đo lưu lượng xung điện của các mô và tế bào của cơ thể. Một phân tích mẫu mô (sinh thiết) từ cơ bắp hoặc dây thần kinh ngoại biên có thể cung cấp thêm thông tin về quá trình bệnh mà mèo đang gặp phải.
Điều trị
Động vật thường có thể được điều trị ngoại trú. Tuy nhiên, những con mèo bị đa dây thần kinh ngoại biên cấp tính sẽ bị viêm ở gốc dây thần kinh tủy sống, và có nguy cơ bị suy hô hấp. Chúng nên được nằm viện để quan sát trong giai đoạn đầu của bệnh để ngăn chặn tình trạng này. Mèo bị rối loạn hệ thần kinh thực vật nên được nằm viện để được điều trị truyền dịch hoặc cho sử dụng thuốc (ngoài ruột).
Những con mèo bị tăng cholesterol máu, có thể tự hồi phục sau hai đến ba tháng được cho ăn một chế độ ăn ít chất béo. Mèo đã được chẩn đoán mắc bệnh đái tháo đường nên được theo dõi chặt chẽ lượng đường trong máu và chế độ ăn.
Một phương pháp điều trị liên quan tuyệt vời cho mèo bệnh bị đa dây thần kinh ngoại biên là vật lý trị liệu, để khuyến khích phục hồi cơ bắp bị ảnh hưởng và bộ nhớ thần kinh.
Chăm sóc
Điều quan trọng cần phải hiểu là nguyên nhân của nhiều bệnh đa dây thần kinh ngoại biên không bao giờ có thể được xác định, và việc điều trị nguyên nhân chính của bệnh đa dây thần kinh ngoại biên có thể không chữa được cho mèo. Trong một số trường hợp, các dây thần kinh ngoại biên sẽ tiếp tục bị hư hại, và bệnh của mèo sẽ xấu đi.
Những con mèo đã được chẩn đoán mắc bệnh đa dây thần kinh ngoại biên dạng bẩm sinh hoặc di truyền không nên được gây giống. Nói chung, nên triệt sản một con mèo đang bị tình trạng này để ngăn ngừa hiện tượng vô tình phối giống.
