Các khối u mô liên kết ở chó
Tế bào mast là tế bào nằm ở các mô liên kết, đặc biệt là ở những mạch máu và dây thần kinh gần bề mặt bên ngoài nhất (ví dụ như da, phổi, mũi, miệng). Các chức năng chính của chúng bao gồm bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm ký sinh trùng, sửa chữa mô, và hình thành mạch máu mới (tạo mạch máu). Chúng cũng có liên quan đến các phản ứng dị ứng, bởi nó chứa vài loại hạt sẫm màu được tạo thành từ rất nhiều hoạt chất hóa học bao gồm histamine và heparin, nhằm mục đích cải thiện các phản ứng miễn dịch và viêm. Tế bào mast được tạo ra từ tủy xương và có thể được tìm thấy ở nhiều mô trong cơ thể.
U tế bào mast phân chia cấp độ dựa vào vị trí của chúng trên da, sự xuất hiện của tình trạng viêm và mức độ biệt hóa của chúng. Tế bào cấp 1 hoàn toàn biệt hóa với khả năng di căn thấp; tế bào cấp 2 biệt hóa ở mức độ trung bình với khả năng di căn xâm lấn cục bộ; và tế bào cấp 3 mức độ biệt hóa thấp hoặc không biệt hóa với khả năng di căn cao. Sự biệt hóa là sự xác định mức độ giống nhau giữa tế bào khối u với tế bào bình thường; sự biệt hóa càng lớn thì nó càng giống tế bào bình thường. Nói chung, khối u tế bào mast càng có sự biệt hóa bao nhiêu thì tiên lượng càng tốt bấy nhiêu.
Giống cho Boxers, bulldog, pug và Boston terriers dễ bị mắc u tế bào mast hơn các giống chó khác. Độ tuổi trung bình phát triển tình trạng bệnh này là 8 tuổi, mặc dù bệnh này cũng đã được ghi nhận là tìm thấy ở cả những con vật dưới 01 năm tuổi.
Triệu chứng và phân loại
Các triệu chứng có thể phụ thuộc vào vị trí và cấp độ của khối u
- Khối u trên da hoặc dưới da (dưới da), có thể xuất hiện trong nhiều ngày hoặc nhiều tháng
- Khối u có thể biến động về kích thước
- Phát triển nhanh chóng sau vài tháng không phát triển hoặc phát triển chậm- thường phổ biến
- Triệu chứng khởi phát với nốt màu đỏ và có dịch bên trong- thường xuất hiện ở những khối u dưới da
- Khối u đa dạng, nó có thể bắt chước hoặc giống như loại khối u khác ở da hoặc dưới da (lành tính và ung thư); có thể giống như vết cắn của côn trùng, mụn cóc hoặc phản ứng dị ứng
- Đầu tiên có thể giống như khối cục đơn lẻ nằm ở trên da hoặc dưới da, nhưng có thể có rất nhiều khối cục nằm trên toàn cơ thể
- Trung bình 50% của các khối u tế bào mast nằm ở thân và đáy chậu (vùng giữa hậu môn và âm đạo ở con cái, hoặc hậu môn và bìu của con đực); 40% tìm thấy ở tứ chi, như bàn chân, và 10% tìm thấy ở vùng đầu và cổ
- Hạch bạch huyết sưng to ở khu vực quanh khối u và có thể phát triển khi cấp độ khối u tăng lên lan rộng ra hạch bạch huyết
- Khối u cục có thể ngứa hoặc viêm do nồng độ histamine tăng cao ở khối u
- Gan và lá lách sưng to là đặc trưng của tình trạng ung thư tế bào mast lan rộng
- Nôn ói, chán ăn, hoặc tiêu chảy có thể xảy ra , phụ thuộc vào giai đoạn bệnh
Các triệu chứng cũng phụ thuộc vào giai đoạn bệnh:
- Giai đoạn 1 đặc trưng là một khối u đơn lẻ không di căn
- Giai đoạn 2 đặc trưng là khối u đơn lẻ có di căn sang các hạch bạch huyết xung quanh
- Giai đoạng 3 đặc trưng là có rất nhiều khối u ở da, hoặc một khối u lớn xâm lấn dưới da
- Giai đoạn 4 đặc trưng là sự xuất hiện của một khối u di căn đến cơ quan hoặc sự xuất hiện lan rộng của tế bào mast trong máu
Nguyên nhân
Chưa rõ
Chẩn đoán
Bác sỹ thú y sẽ cần bệnh sử chi tiết về tình hình sức khỏe chú chó nhà bạn, bao gồm bệnh sử của các triệu chứng. Bệnh sử bạn cung cấp có thể giúp bác sỹ thú y nhận ra các cơ quan đang bị ảnh hưởng.
Xét nghiệm chẩn đoán sơ bộ quan trọng nhất chính là kiểm tra các tế bào được lấy ra từ khối u; và sẽ tiến hành thông qua biện pháp chọc hút tế bào bằng kim nhỏ và điều này sẽ giúp xác định được sự xuất hiện bất thường về số lượng của các tế bào mast trong máu. Mẫu sinh thiết mô sẽ giúp xác định cấp độ của tế bào mast trong khối u và giai đoạn bệnh. Ngoài ra, bác sỹ thú y sẽ tiến hành kiểm tra một mẫu từ dịch hạch bạch huyết dẫn lưu, từ tủy xương, hoặc từ thận và lá lách.
Hình ảnh chụp X quang và siêu âm ngực và bụng cũng là yếu tố giúp xác định chính vị trí của khối u và giai đoạn sự phát triển của nó.
Điều trị
Sờ nắn vào khối u có thể dẫn đến việc giải phóng histamine từ khối u do các khối u giải phóng tế bào mast vào trong máu. Thuốc kháng histamine có thể được kê nhằm loại bỏ những triệu chứng liên quan đến cơ chế này. Một cơ chế tương tự cũng có thể xuất hiện khi tiến hành phẫu thuật can thiệp; thuốc kháng histamine sẽ được sử dụng trong các trường hợp như vậy, bởi một lượng lớn histamine được giải phóng vào cơ thể có thể gây ảnh hưởng lớn lên các cơ quan trong cơ thể.
Nói chung phẫu thuật cắt bỏ khối u tế bào mast và mô xung quanh là biện pháp điều trị được lựa chọn. Đánh giá bằng kính hiển vi mẫu mô đã được phẫu thuật cắt bỏ là cần thiết nhằm xác định sự thành công của phẫu thuật và dự đoán trước đáp ứng sinh học của khối u; nếu tế bào khối u lan đến quá gần bờ phẫu thuật, bác sỹ thú y sẽ cần tiến hành thêm phẫu thuật và phải được thực hiện càng sớm càng tốt. Trong trường hợp có liên quan đến hạch bạch huyết nhưng nói chung không liên quan đến các bộ phận khác trong cơ thể thì cần thiết phải tiến hành phẫu thuật cắt bỏ các hạch bạch huyết bị ảnh hưởng và khối u nguyên phát; và sau đó là tiến hành hóa trị nhằm ngăn ngừa tình trạng di căn xa hơn của các tế bào khối u.
Nếu khối u nguyên phát hoặc các hạch bạch huyết bị ảnh hưởng không thể cắt bỏ toàn bộ, thì biện pháp hóa trị có thể mang lại tác động tích cực ngắn hạn và những ảnh hưởng của bệnh cũng sẽ ngừng lại. Chú chó của bạn có thể có một thời gian hồi phục ngắn từ một đến bốn tháng.
Nếu các tế bào khối u lan đến các phần khác của cơ thể, phẫu thuật cắt bỏ khối u nguyên phát và các hạch bạch huyết bị ảnh hưởng mang lại tác động tích cực tối thiểu, nhưng biện pháp hóa trị có thể mang lại tác động tích cực ngắn hạn (dưới hai tháng). Biện pháp xạ trị là lựa chọn điều trị tốt cho khối u tế bào mast của da ở khu vực không thể tiến hành phẫu thuật cắt bỏ; nếu có thể hãy tiến hành phẫu thuật trước khi tiến hành liệu pháp xạ trị nhằm giảm kích thước của khối u đến vi mô; khối u ở tứ chi thường đáp ứng tốt với biện pháp điều trị hơn so với những khối u nằm ở thân.
Chăm sóc
Bác sỹ thú y sẽ muốn tiến hành đánh giá bằng kính hiển vi với bất kỳ khối u mới xuất hiện nào và đánh giá hạch bạch huyết đều đặn nhằm phát hiện sự lan rộng của mức độ 2 hoặc 3 của khối u. Bác sỹ thú y cũng sẽ muốn tiến hành xét nghiệm công thức máu tổng quát đều đặn nếu chú chó của bạn được tiến hành hóa trị. Hệ miễn dịch có thể cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi thuốc điều trị ung thư, nên điều quan trọng là bạn cần phải bảo vệ chú chó của mình để nó không bị ốm và mắc bệnh truyền nhiễm trong giai đoạn này, cũng như cung cấp cho nó một chế độ ăn lành mạnh, giúp nâng cao hệ miễn dịch.
