Mèo là động vật có kích cỡ nhỏ và thường trở thành mục tiêu của các động vật khác, khiến chúng dễ bị tổn thương trước mọi nguy hiểm. Bất cứ ai nuôi mèo đều hiểu rằng chúng cần được bảo vệ, đặc biệt là trước những nguy hiểm có thể gặp phải ở ngoài đường. Chính vì tính dễ bị tổn thương này đã dẫn đến việc chúng sẵn sàng đưa móng vuốt ra khi nhận thấy mối đe dọa. Hành vi tấn công cũng có thể do sợ hãi, tình trạng sức khỏe, di truyền, thay đổi môi trường hoặc để bảo vệ lãnh thổ. Tuy nhiên, hành vi thái quá có thể khiến một con mèo khó sống cùng những con khác.
Triệu chứng và phân loại
Nhiều dấu hiệu hung hăng đi kèm với tư thế cơ thể đáng sợ, biểu hiện trên khuôn mặt và hành vi phục tùng. Một số con mèo biểu hiện những dấu hiệu này nếu chúng bị dồn vào chân tường, cảm thấy như chúng không thể trốn thoát hoặc bị khiêu khích. Có một số hành vi gây hấn như cuộc chiến giữa những con mèo, săn mồi, bảo vệ lãnh thổ và những loại bắt nguồn từ sự sợ hãi, đau đớn hoặc trừng phạt. Một số dấu hiệu phổ biến của hành vi gây hấn do sợ hãi bao gồm:
- Nhìn chằm chằm
- Theo dõi
- Tiếng rít
- Đập mạnh
- Vồ
- Nhe răng
- Cong mình
- Thẳng đuôi
- Cụp tai
- Giãn đồng tử
- Lông dựng ngược ở phía sau (hất lên)
- Dùng móng vuốt và răng để tấn công
- Đánh dấu lãnh thổ bằng cách dụi cằm hoặc phun nước tiểu
- Rụt chân (mục đích: giấu cổ và bụng)
Trong số các loại này, hành vi săn mồi đòi hỏi phải được điều trị riêng vì hành vi này chiếm ưu thế trong bản tính của mèo. Hành vi săn mồi bình thường xuất hiện vào khoảng năm đến bảy tuần tuổi. Hành vi săn mồi có thể được truyền từ mèo mẹ sang mèo con vì mèo con cần các kỹ năng khác nhau để giết một số loại con mồi. Khi được 14 tuần tuổi, mèo sẽ là một thợ săn lành nghề. Những con mèo được nuôi dưỡng tốt sẽ không ăn thịt con mồi hoặc chúng có thể giết chết và chỉ chặt đầu con mồi. Rình rập và săn bắt là những hành vi thường gặp hơn ở những con mèo phải tự bảo vệ mình.
Lén lút, im lặng, tập trung, len lỏi, cúi đầu, vặn đuôi và tư thế vồ là những đặc trưng của hành vi săn mồi. Con mèo sau đó sẽ lao tới hoặc nhảy xổ vào con mồi, bám chặt lấy con mồi và dùng móng vuốt, răng để tấn công. Một con mèo đực mới trong nhóm có thể giết chết mèo con để thôi thúc mèo mẹ động dục. Đôi khi, một con mèo có thể “săn” con mồi không phù hợp, chẳng hạn như bàn chân, bàn tay người hoặc trẻ sơ sinh.
Nguyên nhân
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự tấn công không phù hợp hoặc không mong muốn. Ví dụ, giống với việc một số người có khuynh hướng cáu gắt và cộc cằn, mèo cũng có thể được sinh ra với kiểu tính cách hung dữ. Ngoài ra, nếu con mèo không có sự tiếp xúc với con người trước ba tháng tuổi hoặc không có giao tiếp xã hội với những con mèo khác thì chỉ đơn giản là chúng không biết cách cư xử phù hợp.
Ngược lại, nếu con mèo chia sẻ nhà với những con mèo khác (hoặc động vật) thì có thể là nó đang khẳng định thứ bậc của mình trong nhóm. Đặc biệt là khi con mèo đến tuổi trưởng thành về mặt xã hội – khoảng hai đến bốn tuổi. Tuổi là một khía cạnh quan trọng liên quan đến hành vi, vì thể hiện sự hiếu chiến khi chơi đùa là giai đoạn phát triển quan trọng của mèo con. Hành vi săn mồi tự nhiên bắt đầu khoảng 10 đến 12 tuần tuổi và nói chung sẽ tự hết nếu bạn phản ứng đúng cách.
Sợ hãi cũng có thể dẫn đến cuộc tấn công. Những con mèo bị tổn thương bởi môi trường không lành mạnh, chẳng hạn như nơi trú ẩn, chuồng hoặc trại nuôi mèo quá đông, đôi khi dẫn đến đả kích dữ dội. Điều này có thể đặc biệt đúng nếu chúng bị động vật hoặc con người lạm dụng và đặc biệt là với trẻ em, vì trẻ nhỏ có xu hướng thô bạo với động vật. Nếu con mèo của bạn sợ hãi trẻ em, nó có thể trở nên hung dữ với tất cả trẻ em.
Các hành vi tấn công “bình thường” cũng có thể diễn ra khi con mèo cảm thấy cần phải phòng thủ. Một người mẹ đương nhiên sẽ hung hăng trong việc bảo vệ những chú mèo con của mình, và tương tự, một con mèo cha cũng sẽ làm như vậy. Một số con mèo sẽ chiếm vùng lãnh thổ nhất định là của riêng chúng và sẽ khẳng định sự thống trị của chúng trên lãnh thổ đó.
Nếu bạn đã biết hết các lý do dẫn đến hành vi không phù hợp của mèo mà vẫn không tìm ra giải pháp thì bạn nên đưa mèo đến gặp bác sĩ thú y để xác nhận mèo có mắc bệnh tiềm ẩn nào cần được điều trị không. Đôi khi sự hung dữ có thể chỉ ra rằng con mèo đang đau đớn và không muốn bị chạm vào hoặc nó đang mắc bệnh gây ảnh hưởng đến tính khí.
Chẩn đoán
Chẩn đoán thường được thực hiện dựa trên việc quan sát hành vi thống trị, tấn công vì xung đột và tấn công vì địa vị xã hội. Tuy nhiên, cũng có một số bệnh dẫn đến thay đổi hành vi và có thể nhầm lẫn với sự gây hấn. Bác sĩ thú y sẽ loại trừ những điều này trước khi giải quyết mọi vấn đề hành vi:
- Động kinh
- Các bệnh về não
- Rối loạn tuyến giáp
- Rối loạn tuyến thượng thận
- Rối loạn thận
- Thiếu máu
- Nhiễm độc chì
- Bệnh cường giáp
- Động kinh
- Bệnh dại
Điều trị
Nếu bác sĩ thú y xác định mèo mắc bệnh tiềm ẩn dẫn đến hành vi gây hấn của mèo thì bác sĩ sẽ ưu tiên chữa bệnh trước tiên. Nếu không có bệnh tiềm ẩn, bạn phải huấn luyện lại con mèo của mình. Nếu xác định rằng hành vi của mèo là do kinh nghiệm hoặc lối sống thì cần huấn luyện điều chỉnh hành vi. Hãy ghi nhớ bạn là chủ và bạn cần thay đổi thái độ để khuyến khích thay đổi hành vi vĩnh viễn ở mèo, nếu không, mèo sẽ tái phạm hành vi cũ.
Một vài giải pháp huấn luyện hành vi là:
- Tránh các tình huống gây sợ hãi
- Tránh kích động hoặc kích thích hành vi hung hăng
- Xác định các tình huống gây phản ứng xấu ở mèo
- Học cách đọc các dấu hiệu (ví dụ: vẫy đuôi, tai hạ thấp ngang bằng với đầu, đầu rụt lại, gầm gừ âm vực thấp, v.v.)
- Để mèo một mình khi nó trở nên hung dữ
- Xác định các tình huống khi mèo bình tĩnh để tiến hành huấn luyện điều chỉnh hành vi
Khen thưởng hành vi tốt và trừng phạt hành vi xấu - Khi có dấu hiệu gây hấn, hãy thả mèo ra khỏi lòng bạn hoặc rời khỏi nó và làm lơ cho đến khi mèo thay đổi hành vi
- Đối với cuộc chiến giữa những con mèo, hãy tách chúng ra và đặt con mèo gây chiến ở khu vực ít thuận lợi hơn
- Sử dụng dây xích và dây nịt để hạn chế sự nhạy cảm và hạ nhiệt tình thế căng thẳng
- Cân nhắc về huấn luyện clicker, trong đó clicker được sử dụng để khuyến khích hành vi mong muốn
Khi huấn luyện điều chỉnh hành vi, bạn cần lưu lý không kéo dài các phiên tập nhằm tránh sự oán giận, buồn chán và kháng cự. Điều rất quan trọng là không sử dụng hình phạt thể xác dưới bất kỳ hình thức nào vì điều đó chỉ làm trầm trọng thêm vấn đề.
Nếu bạn và bác sĩ thú y kết luận hành vi của mèo thuộc về bản chất thì không thể điều chỉnh hoàn toàn. Trong trường hợp này, bạn có thể cân nhắc đến một trong những loại thuốc cải thiện tâm trạng dành riêng cho vật nuôi hiện có bán trên thị trường. Thuốc dành cho mèo dường như hạn chế hơn về số lượng và chủng loại. Tuy nhiên, với bất kỳ loại thuốc nào, hãy cảnh giác với các tác dụng phụ bất lợi có thể xảy ra. Mặt khác, lựa chọn tốt nhất là bạn nên thích ứng với tính cách của con mèo như những gì bạn đã làm với thành viên trong gia đình. Như vậy, bạn sẽ đảm bảo an toàn cho con mèo khỏi các tình huống đáng sợ và cũng là bảo vệ các động vật khác, mọi người xung quanh trước những tổn thương do mèo gây ra.
