Sâu răng ở chó
Sâu răng là một tình trạng trong đó các mô cứng của răng bị sâu do các vi khuẩn đường miệng trên bề mặt răng gây ra. Mặc dù sâu răng không phổ biến ở vật nuôi trong nhà nhưng nó có xảy ra và cần được theo dõi. Một nghiên cứu năm 1988, trong Tạp chí Nha khoa Thú y, phát hiện ra rằng 5,3% chó từ một tuổi trở lên có một hoặc nhiều tổn thương sâu răng, với 52% nhóm đó có tổn thương đối xứng hai bên. Sâu răng có thể ảnh hưởng đến thân hoặc chân răng, và được phân loại thành sâu răng tại các hố rãnh, sâu trên bề mặt răng, hoặc sâu chân răng. Không có nguy cơ về giống, tuổi tác hay giới tính.
Tình trạng hoặc bệnh này có thể ảnh hưởng đến cả chó và mèo. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về ảnh hưởng của bệnh này đến mèo, vui lòng ghé thăm trang này.
Triệu chứng và phân loại
- Sâu trên bề mặt răng giai đoạn đầu (dần dần sẽ trở nên rõ ràng) hiện diện như một khu vực men xỉn màu trắng đục
- Phần khiếm khuyết về cấu trúc trên bề mặt thân hoặc chân răng sẽ trở nên rõ ràng, và sẽ cho thấy phần ngà răng – lớp dưới men có màu thẫm, mềm, bị sâu
Nguyên nhân
Sâu răng là do vi khuẩn lên men carbohydrate trên bề mặt răng. Quá trình lên men này dẫn đến sự sản xuất các axit khử khoáng men răng và ngà răng. Sau khi khử khoáng, khuôn hữu cơ của răng được tiêu hóa bởi các vi khuẩn đường miệng và/hoặc các tế bào bạch cầu. Sức khỏe răng miệng phụ thuộc vào sự trao đổi khoáng chất liên tục giữa men và dịch trong miệng, vì vậy khi carbohydrate lên men và mảng bám vi khuẩn bám lâu trên bề mặt răng, và tình trạng này dẫn đến mất khoáng chất, răng sẽ thường phát triển bệnh sâu răng. Sâu răng giai đoạn đầu có thể sẽ hồi phục thông qua tái khoáng hóa, nhưng một khi khung protein bị sụp đổ, tổn thương sẽ không thể hồi phục được. Ngay cả khi chỉ có một chiếc răng bị hư hại không thể hồi phục, cần phải giữ gìn, chăm sóc để bảo vệ những răng còn lại, vì bề mặt răng tiếp xúc gần với tình trạng sâu răng cũng sẽ có nguy cơ phát triển tổn thương.
Một số yếu tố nguy cơ vốn có sẽ kích thích sự phát triển sâu răng là khi răng rất chặt chẽ với nhau, dẫn đến sâu răng trơn; và khi các túi nha chu sâu giữa răng và nướu răng cho phép vi khuẩn tập trung lại. Carbohydrate lên men sẽ chiếm chỗ trong các túi này, gây tổn thương lên phần dưới của răng, vị trí gần chân răng hơn. Nhưng, đó là nơi răng hàm trên và hàm dưới tiếp xúc nhau trên răng cối lớn thứ nhất hàm trên, trong hố trũng của răng, nơi thường xảy ra sâu răng nhất. Các rãnh phát triển trên bề mặt thân răng, và các hố trũng sâu nơi răng chạm vào nhau, sẽ khiến răng bị sâu tại hố rãnh. Sức khỏe tổng quát và chế độ ăn uống cũng đóng vai trò quan trọng trong vấn đề phát triển sâu răng. Động vật có men khoáng hóa kém, độ pH nước bọt thấp hơn, chế độ ăn giàu carbohydrate lên men và vệ sinh răng miệng kém đều có nguy cơ gây sâu răng.
Chẩn đoán
Có năm giai đoạn chính của bệnh lý:
- Giai đoạn 1: khiếm khuyết chỉ ảnh hưởng đến men răng
- Giai đoạn 2: khiếm khuyết mở rộng đến ngà răng; không ảnh hưởng đến buồng tủy răng
- Giai đoạn 3: khiếm khuyết mở rộng đến buồng tủy răng
- Giai đoạn 4: hư hại đáng kể về cấu trúc của thân răng
- Giai đoạn 5: phần lớn thân răng bị mất; còn lại chân răng
Bác sĩ thú y sẽ cần phải kiểm tra răng của chó để xem có bị kém khoáng hóa men răng không, điều này sẽ cho thấy ngà răng lộ ra và đổi màu, và cũng sẽ kiểm tra sự ổn định của ngà răng. Ngà răng khỏe mạnh sẽ rất cứng, và sẽ rất khó bị tác động bởi một dụng cụ nha khoa, trong khi đó ngà răng bị sâu sẽ rất mềm và sẽ dễ bị tác tác động bởi một dụng cụ sắc nhọn.
Nếu ngà răng bị lộ ra, và thiếu sự ổn định, bác sĩ sẽ tìm nguyên nhân của vấn đề này. Vết nứt, sự bào mòn ở thân răng, sự bào mòn với ngà răng hở ra, hoặc đổi màu bên ngoài có thể là một số nguyên nhân. Nếu tình trạng này tiến triển thành sâu răng, và đặc biệt là nếu nó đã tiến triển dưới đường nướu vào chân răng, nhổ răng sẽ là giải pháp hiệu quả nhất.
Điều trị
Có một số giai đoạn để điều trị sâu răng:
- Giai đoạn 1 hoặc 2: loại bỏ ngà răng bị sâu và men không được chống đỡ, sau đó khôi phục thân răng bằng amalgam (phương pháp điều trị truyền thống), phục bằng chất composite kết dính hoặc chèn thay thế
- Giai đoạn 3: điều trị tủy răng và chân răng phải trước điều trị phục hồi
- Giai đoạn 4 hoặc 5: nhổ răng có thể là lựa chọn điều trị duy nhất. Các hố trũng sâu trên bề mặt răng cối thứ nhất hàm trên, nơi nó đáp ứng các răng khác sẽ được lấp đầy bằng chất trám bít hố rãnh để ngăn chặn sâu răng phát triển
Nếu tình trạng này được phân loại là sâu răng giai đoạn đầu, bác sĩ thú y sẽ điều trị bằng fluoride varnish, hoặc một chất kết dính ngà răng giải phóng fluoride. Nếu tình trạng đã tiến triển thành sâu chân răng, bác sĩ thú y sẽ tiếp tục kiểm tra tình trạng của răng để xem bệnh nướu răngđiều trị được không, và sẽ phục hồi nướu răng. Việc phục hồi có thể thành công, nhưng nhổ răng sẽ là phương pháp điều trị tối ưu cho hầu hết các răng bị sâu. Nếu chỉ có một chân của một chiếc răng với nhiều chân bị sâu, nhổ phân chân bị ảnh hưởng kết hợp với điều trị các chân răng còn lại cũng là một lựa chọn. Chó bệnh có nguy cơ cao (chẳng hạn như những con có răng rất sát nhau) rất có thể sẽ cần sử dụng của chất trám bít hố rãnh trên các răng còn lại. Điều trị bằng chất trám rất có hiệu quả, và có lẽ cần thiết, đối với những răng tiếp xúc trực tiếp với một răng, hoặc nhiều răng đã bị sâu. Bác sĩ thú y sẽ giúp bạn thực hiện một kế hoạch hợp lý để làm giảm các yếu tố nguy cơ.
Chăm sóc
Nếu bác sĩ thú y thấy cần phẫu thuật một hoặc nhiều răng của chó, bạn sẽ cần phải đưa chó quay lại ít nhất sáu tháng sau để kiểm tra sau phẫu thuật và chụp X quang, và sau đó là hàng năm hoặc khi có cơ hội. Điều quan trọng là phải tuân thủ thói quen vệ sinh răng miệng thường xuyên, bao gồm đánh răng, và đồ chơi nhai và bánh thưởng làm chắc khỏe răng, vì những con chó bị ảnh hưởng bởi tình trạng răng miệng này thường bị sâu răng nhiều. Một chế độ ăn uống lành mạnh với tỉ lệ carbohydrate cân bằng, và thúc đẩy sự cân bằng pH trong miệng, cùng với việc kiểm tra răng thường xuyên để theo dõi các tổn thương mới (ít nhất là hàng tuần), sẽ giúp chó giữ được tất cả hoặc phần lớn răng vốn có của nó trong thời gian dài.
