Chó và mèo có thể nhớ lâu không?

21604
Khuyến mãi thức ăn, phụ kiện và đồ chơi thú cưng

Chúng ta thường nghe thấy cụm từ “thú nuôi sống tại thời điểm nhất định” nhưng những người nuôi chó hoặc mèo cho biết họ đã gặp phải tình huống đi ngược lại điều này. Bạn đã bao giờ đặt chó vào trong lồng, mở cửa vài giờ sau đó và nhìn thấy nó đi thẳng đến nơi nhai xương lần cuối chưa? Bạn đã từng nghe chuyện về những chú mèo đi lạc và tìm được đường về nhà sau vài năm chưa? Hoặc những con chó chôn xương ở sân sau và có thể đào mảnh xương đó lên sau nhiều tháng? Những sự cố này cho thấy rằng vật nuôi có khả năng hình thành trí nhớ và không chỉ là những trí nhớ ngắn hạn.

Giống như con người, chó và mèo có thể nhớ được nhiều sự kiện.

Tương tự như con người, chó và mèo có nhiều loại trí nhớ khác nhau. Chúng có trí nhớ không gian, tức là có thể ghi nhớ nơi đặt mọi vật hoặc nơi xảy ra sự kiện ở cả trí nhớ ngắn hạn và trí nhớ dài hạn. Ngoài ra, vật nuôi có khả năng lưu trữ nhiều loại ký ức khác nhau — “từ những điều vặt vãnh như biết hộp thức ăn và hộp đi vệ sinh ở đâu, nhận ra người và địa điểm mà chúng chưa từng thấy trong nhiều năm”.

Trí nhớ ngắn hạn và dài hạn

Trí nhớ ngắn hạn hay còn gọi là “bộ nhớ xử lý thông tin” là bộ nhớ cho phép mọi người lưu giữ thông tin – như số điện thoại. Các thông tin sẽ lưu và xử lý tại bộ nhớ này vài phút. Điều này nghe có vẻ đơn giản, nhưng bộ nhớ xử lý thông tin rất quan trọng trong quá trình giải quyết vấn đề. Bộ nhớ xử lý thông tin tương quan với các kỹ năng về học tập, làm toán, đọc hiểu và ngôn ngữ. Các nhà nghiên cứu thậm chí còn tìm thấy một số bằng chứng cho thấy bộ nhớ xử lý thông tin ở trẻ em được dự đoán thành công trong học tập hơn so với “chỉ số IQ”.

Mặt khác, trí nhớ dài hạn được lưu giữ trong não của bạn và có thể “lấy thông tin” tùy ý, như ký ức tuổi thơ hoặc những gì bạn đã làm vào tuần trước hoặc năm ngoái. Trí nhớ dài hạn không bị phai mờ dần theo thời gian. Bạn có thể nhớ rõ những gì đã xảy ra vào năm trước hơn những gì bạn đã làm vào ngày hôm qua.

Tóm lại, trí nhớ ngắn hạn là những nơi lưu trữ thông tin từ 5 đến 30 giây và trí nhớ dài hạn là nơi lưu giữ gần như vô thời hạn.

Trí nhớ dài hạn của thú nuôi

Có rất nhiều ví dụ về chó và mèo có trí nhớ dài hạn trong nghiên cứu và các sự kiện thực tế. Chẳng hạn, khi chủ nuôi đi nghỉ và trở về nhà thì những con chó thể hiện sự phấn khích giống như những đứa trẻ con nhìn thấy người thân của chúng sau một thời gian không gặp, hoặc vô số video trên mạng về những chú chó chào mừng chủ về nhà sau khi đi nghĩa vụ quân sự. Hoặc những vật nuôi bị lạm dụng hoặc có điều kiện sống nghèo nàn cũng là ví dụ cho thấy chúng có trí nhớ dài hạn. Một bác sĩ thú y cho biết cô đã từng thấy một chú chó đột nhiên hung hăng với những người đàn ông cao lớn, đội mũ, có hình dáng mũi nhất định,…. Đây chính là những đặc điểm gợi cho chúng nhớ đến những ký ức hoặc những sự kiện đau khổ trước kia.

Khi con người nghĩ về trí nhớ dài hạn của thú cưng, chúng ta thường đề cập đến “những kỷ niệm nhiều hồi ức – trí nhớ về những đoạn hồi ức cụ thể từ lâu trước đây”. Mặc dù vấn đề này chưa được nghiên cứu rộng rãi nhưng thực tế cho thấy chó/mèo có khả năng nhớ nhiều chuyện khác nhau. Ví dụ, chó có thể nhớ nơi bảo quản và những loại thực phẩm đã được giấu trong thời gian dài, cho thấy chúng vẫn đang theo dõi một số thông tin về cách thức và vị trí lưu trữ thực phẩm. Cũng có bằng chứng cho thấy mỗi con chó có hành vi khác nhau khi chủ sở hữu rời đi trong một thời gian dài và ngắn, cụ thể là vật nuôi có thể nhớ một điều gì đó về việc bạn đồng hành của chúng đã rời đi bao lâu rồi.

Yếu tố dẫn đến sự hình thành trí nhớ ở vật nuôi?

Trong khi vật nuôi có thể ghi nhớ nhiều tình huống khác nhau, các chuyên gia cho rằng những trải nghiệm cực kỳ tích cực hoặc tiêu cực là những điều khiến chúng nhớ lâu nhất. Các sự kiện quan trọng, chẳng hạn như những sự kiện liên quan đến thực phẩm, sự sống còn và những sự kiện liên quan đến tình cảm có thể được lưu trữ trong trí nhớ dài hạn.

Những phần trí nhớ này có ảnh hưởng đến hành vi của vật nuôi trong suốt quãng đời sống của chúng. Đôi khi chó hoặc mèo chỉ mất một giây bị tác động để ghi nhớ điều gì đó trong một thời gian dài. Chẳng hạn, ai đó đã tiếp thêm nguyên liệu cho lửa trại lúc một con chó đứng gần đó, làm bắn ra những tia lửa trông đáng sợ. Kể từ đó, con chó nọ không dám lại gần lửa trại nữa.

Chó và mèo có thể nhớ bao lâu?

Thật khó nói bộ nhớ của chó/mèo lưu giữ thông tin được bao lâu. Mặc dù vấn đề này chưa được nghiên cứu rộng rãi nhưng có nhiều chuyên gia đã đưa ra các giả thuyết có liên quan. Các giả thuyết đó có điểm chung là dựa vào mức độ tác động của sự cố ban đầu hình thành nên ký ức ở chó hoặc mèo. Hay nói cách khác, trí nhớ phụ thuộc vào loại sự kiện và cảm xúc/phần thưởng/hậu quả của sự kiện đó. Quá trình suy giảm trí nhớ phụ thuộc vào nhiều biến số, chẳng hạn như loại bộ nhớ được sử dụng để lưu trữ thông tin, tầm quan trọng của sự kiện và mức độ tác động đến cảm xúc [cảm xúc tích cực hoặc tiêu cực]. Thông tin quan trọng và ký ức hàm chứa cảm xúc có xu hướng được ghi nhớ trong thời gian lâu hơn.

Chó có trí nhớ tốt hơn mèo?

Các nghiên cứu cho thấy chó có trí nhớ ngắn hạn tốt hơn mèo. Kết quả này khiến các chuyên gia tin rằng điều tương tự cũng xảy ra đối với trí nhớ dài hạn. Chúng ta có thể suy từ thực tế chó thể hiện tốt hơn trong các nghiên cứu trí nhớ ngắn hạn so với những con mèo, vì vậy, có lẽ chó sẽ nhớ lâu hơn mèo. Tuy nhiên, phải cẩn trọng khi đi đến kết luận mà không qua kiểm nghiệm. Thực tế là một con mèo quên là nó cần đi đâu đó trong 30 giây và một con chó nhớ nó ở đâu trong một phút. Như vậy, có thể tin là chó không chỉ có trí nhớ ngắn hạn tốt hơn mà có lẽ còn có trí nhớ dài hạn tốt hơn. Lưu ý là giả định này được suy luận dựa trên cơ sở các cơ chế của trí nhớ ngắn hạn và dài hạn đều giống nhau nhưng có thể thực tế không như vậy.

Gần đây, có nhiều nghiên cứu mới đang cố chỉ ra cụ thể những phần ký ức của vật nuôi bị lãng quên dần dần theo thời gian. Cũng giống như đối với con người, mặc dù mèo và chó có trí nhớ dài hạn nhưng độ chính xác có thể giảm. Vẫn còn rất nhiều điều chưa được khám phá liên quan đến các loại thông tin mà động vật ghi nhớ trong thời gian dài. Nghiên cứu gần đây về quá trình suy giảm trí nhớ cho thấy có một phần nguyên nhân là do tuổi tác và chứng mất trí nhớ ở chó, thậm chí là đối với cả chó khỏe mạnh và chó bị suy giảm trí nhớ.

Thú vị thay, một số nghiên cứu cho thấy dường như mèo không gặp nhiều vấn đề về suy giảm trí nhớ như chó. Ở con người, quá trình lão hóa có thể làm ức chế các nhiệm vụ học tập đặc biệt nhưng lại không hề gây ảnh hưởng gì đối với mèo. Mèo dường như không chịu sự suy giảm tương tự. Điều đó không có nghĩa là các chức năng nhận thức của mèo không bị mất dần theo thời gian, nhưng ít nhất dựa trên nghiên cứu này ở phương diện các nhiệm vụ học tập đặc biệt, mèo không hề bị suy giảm trí nhớ.

Vai trò của chủ đối với trí nhớ của thú nuôi

Mặc dù chó/mèo học hỏi không ngừng nghỉ trong suốt cuộc đời nhưng những ấn tượng quan trọng nhất hình thành từ những ngày mới sinh. Chó con và mèo con đều học rất nhanh về thế giới xung quanh ngay trong giai đoạn đầu đời. Những kỷ niệm có được trong khoảng thời gian này ảnh hưởng đến cách chúng cư xử trong suốt quãng đời còn lại. Vì vậy, rất cần thiết để chó/mèo được xã hội hóa, được học với phương pháp đào tạo thích hợp và được điều kiện hóa những gì mà chúng cần trong thời gian này.

Chủ nuôi có thể giúp chó hoặc mèo chuyển trí nhớ dài hạn tiêu cực tiềm tàng thành trí nhớ tích cực. Hành vi của con người ảnh hưởng đến hành vi và trí nhớ của thú nuôi nhiều hơn mọi người nghĩ. Hành vi của chủ nuôi tại phòng khám và cách họ phản ứng với sự căng thẳng của thú cưng là những điều mà bác sĩ thú y gặp phải hằng ngày. Nếu chó/mèo sợ hãi và bạn lo lắng, thì ký ức về phòng khám, mùi và những người trong phòng khám đó sẽ mãi mãi đáng sợ.

Chính vì lý do này, mọi người nên đưa chó hoặc mèo đi khám bác sĩ thú y định kỳ để có được những chuyến “viếng thăm hạnh phúc”, để phòng khám trở thành nơi thú nuôi được điều trị và yêu thương hoặc chỉ là nơi để đến và rời đi sau đó. Theo cách này, thú nuôi sẽ có được những trải nghiệm tuyệt vời tại phòng khám mà không làm chúng kinh sợ và trí nhớ sẽ không khắc sâu rằng phòng khám là nơi tồi tệ.